Madhya Mavyayoga (मध्यमव्यायोगः)

Description

मध्यमव्यायोगः (Madhya Mavyayoga) मध्यमव्यायोगः (Madhyamvyayog) मध्यमव्यायोगकथानकस्य मूलस्त्रोतोऽस्ति महाभारतम्।महाभारतस्यादिपर्वणि भीमसेन-हिडिम्बयो प्रेमप्रसङ्गो दृश्यते। यदा पाण्डवा वने निवसन्त आसन् तदा हिडिम्बा नाम्नी केवल जात्या, न कर्मणा राक्षसी भीमसेनप्रणयपाशे पतिता। परिणामतः पुत्रमेकमजीजनद् घटोत्कचनामानम्। एकस्मिन् दिवसे भीमसेनमाश्रमरक्षकत्वेन नियोज्येतरे पाण्डवाः महर्षेधौम्यस्याश्रम गताः।

भीमसेनं च व्यायामव्यापृते मातुराज्ञाप्रेरितेन तदाहारार्थ मानुषमानेतुं प्रस्थितेन घटोत्कचेन सपरिवारो मातुलगृहम्प्रति प्रस्थितः केशवदासनामको ब्राह्मणो धृतः। भीमसेनेन च तेषां रक्षणं कृतमिति। ऐतरेयब्राह्मणे शुनः शेपस्याख्यानेन प्रभावित एव महाकविर्भासो भीमसेनद्वारा स्वशरीरदानं कृत्वा ब्राह्मणपरिवाररक्षणात्मक कथानक वृतवानित्यपि नापलापार्हम्।